جنگ شناختی، نبردی برای فریب اذهان عمومی

ایران و مردمانش در تاریخ خود خصوصا پس از انقلاب اسلامی نشان داده‌اند که ملتی اهل جنگ نیستند، اما جنگیدن را به خوبی​ بلدند. این جمله را در تمامی تاریخ خود خصوصا در دوران ۸ سال دفاع مقدس و در جنگ با رژیم بعث عراق به خوبی نشان دادند. دفاعی که پس از اتمام جنگ عراق و در دهه‌های پس از آن هم به شکل‌های مختلفی در حوزه سخت دفاعی و نظامی وجود داشت.   

جنگ مدرن امروزه به عنوان جنگ ترکیبی شناخته می‌شود که علاوه بر جنبه‌های ملموس و متحرک مانند دستیابی به منابع و اراضی یک جنبه شناختی نیز دارد که هدف از آن ماندن در منطقه خاکستری ماقبل درگیری مسلحانه است. برخی از فعالیت‌های جنگ شناختی آشکار و مستقیم هستند مانند کنترل و دستکاری اطلاعات که برای کاهش توانایی جامعه هدف در شناخت واقعیت ارائه و پمپاژ می‌شود. این موضوع انعطاف‌پذیری ذهنی آنها را کاهش می‌دهد و تأثیرات بلندمدتی مانند از دست دادن اعتماد به رسانه‌های داخلی را سبب می‌شود. موارد دیگر ممکن است چندان واضح نباشند، اما به هر طریق منجر به سوگیری شناختی و ایجاد تصور‌های متضاد با واقعیت شوند.

​

گسترش روز افزون اینترنت و نسل‌های پیشرفته آن، توسعه شتابان شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی که بر بستر اینترنت و با استفاده از تلفن همراه در دسترس قرار می‌گیرند ذهن انسان را نیز به پهنه‌ای برای جنگ تبدیل کرده است.  بر اساس آمار‌ها در جولای ۲۰۲۳ حدود ۱۹/۵ میلیارد کاربر اینترنت در جهان وجود داشته است که حدود ۶۵ درصد از کل جمعیت جهان را شامل می‌شود. همچنین از کل جمعیت جهان حدود ۸۸/۴ میلیارد نفر یعنی حدود ۶۰ درصد جمعیت کاربران رسانه‌های اجتماعی بوده‌اند.

جنگ ترکیبی، جنگی است که در آن‌یکی از طرفین درگیری، از همه عرصه‌های گوناگون نبرد به‌طور هم‌زمان استفاده می‌کند تا اثرات اینها را به‌صورت هم‌افزا بر رقیب خود بگذارد. در یک تعریف جنگ ترکیبی به یک راهبرد نظامی گفته می‌شود که آمیخته‌ای از جنگ سیاسی، جنگ کلاسیک، جنگ نامنظم، جنگ مجازی، خبررسانی جعلی، دیپلماتیک، تلاش حقوقی-قضایی، مداخله در انتخابات کشورها، برهم زدن بافت جمعیتی، تهاجم فرهنگی، استفاده از اختلافات دینی و این‌گونه موارد ساخته شده باشد.